Wet DBA zorgt voor besef

Sinds enige tijd is er een meldpunt DBA online waarop knelpunten gemeld kunnen worden. Zelfstandigen worden aanzienlijk minder ingehuurd of kunnen alleen op (tijdelijk) arbeidsovereenkomst arbeid verkrijgen.

Ook kiezen opdrachtgevers meer dan ooit voor payroll- constructies of detacheringsovereenkomsten. Het risico en het vraagstuk wordt op deze manier buiten de deur gehouden, dat hiervoor een prijs betaald wordt, behoeft geen betoog.

Bovenstaand de feiten, toch is het belangrijk om zaken helder te houden. Zoals reeds eerder betoogd, is er inhoudelijk geen verschil met de VAR. De criteria voor zelfstandigheid zijn onveranderd en de toetsing vindt achteraf plaats. Het grote verschil zit in het gegeven, dat veel opdrachtgevers nu alert geworden zijn. In de Wet DBA zijn zij mede aansprakelijk voor de loonheffing en afdracht premies (achteraf), terwijl bij de VAR- verklaring de aansprakelijkheid bij de opdrachtnemer lag. Deze scheefgroei wordt nu rechtgetrokken.

De Wet DBA moet zorgen voor bewustzijn. Veel opdrachtnemers zitten nog in de ontkenningsfase. De VAR zoals deze was, komt niet meer terug. Er zal daadwerkelijk actief worden gestuurd op onderscheid tussen (verkapt) dienstverband en zelfstandigheid. Er waren teveel opdrachtnemers die feitelijk bij een opdrachtnemer in dienst waren en waar dus geen loonbelasting en premies werden afgedragen. Daar was nauwelijks onderscheid meer, het ondernemerschap was naar de achtergrond verdrongen. Wees daarvan bewust en ga er bewust mee aan de slag.

Baken opdrachten af in duur, zorg voor duidelijkheid voor wat betreft de (niet) gezagsverhouding en laat waar mogelijk zien, dat arbeid niet persé persoonlijk verricht hoeft te worden. Dit alles is te vangen in een (aangepaste) modelovereenkomst dan wel in een weloverwogen opgemaakte individuele overeenkomst.

Toekomstig geeft dit echter geen garantie. De feitelijke invulling is uiteindelijk bepalend, het aangaan van de overeenkomst is een momentopname. Het gaat uiteindelijk om de details in het tijdsverloop. Documenteer in het verloop van de opdracht dan ook zo veel als mogelijk de feitelijke gang van zaken of laat dit doen. Blijf continue monitoren of er daadwerkelijk nog een bepalend verschil is met een dienstverband. Bezie wat het verschil moet zijn. Laat het criterium van “geen gezag” dus actueel terugkomend de revue passeren, zoals dit ook kan gelden voor “geen persoonlijk arbeid” verrichten. Het gevaar bestaat, dat naarmate een opdracht lang(er) duurt, de bewustwording naar de achtergrond verdwijnt.

Zorg bijvoorbeeld voor een losstaande overeenkomst die het gebruik/ verhuur van gereedschap/ apparatuur regelt. Laat zien dat er een absolute vrijheid is in het bepalen van de werktijden, dat er geen beletsel is wat betreft het uitvoeren van de werkzaamheden op een andere (zelfgekozen) locatie of het hebben van meerdere opdrachtgevers. Zorg dat er hooguit afspraken gemaakt kunnen worden op het resultaat. Het ondernemerschap dient uit alles te blijken.

Dat is geen verschil met de VAR, de zelfstandigenmarkt is het zich nu alleen meer bewust. Dit voorkomt verrassingen achteraf.

Mr. drs. C. van Toer